September 17 Telangana Liberation Day: హైదరాబాద్ సంస్థానం భారతదేశంలో కలిసిందా? లేక నిజాం నిర్బంధ పాలన నుంచి ప్రజలు విముక్తి పొందారా? అనే అంశంపై ఇంకా వాదోపవాదాలు కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. కొందరికి ఇది “విలీన దినం”, మరికొందరికి “విమోచన దినం”. కానీ వాస్తవం ఏమిటంటే ఆ రోజు తెలంగాణా చరిత్ర గమనాన్ని మార్చేసింది.

Prime Minister Jawaharlal Nehru, Nizam Mir Sir Osman Ali Khan, and Jayanto Nath Chaudhuri after Hyderabad's accession to the Dominion of India

స్వాతంత్ర్యం వచ్చినా స్వేచ్ఛ రాకపోవడం: 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం లభించినప్పటికీ, హైదరాబాద్ సంస్థానంలోని ప్రజలకు మాత్రం ఆ స్వేచ్ఛ అందలేదు. నిజాం తన రాజ్యాన్ని భారత్‌లో కలపడానికి నిరాకరించాడు. అంతేకాకుండా ఆయనకు మద్దతుగా ఉన్న రజాకార్లు ప్రజలపై ఒత్తిడి మరింతగా పెంచారు. గ్రామాలపై దాడులు, హింస, అణచివేతలు నిత్యకృత్యమయ్యాయి.

సాయుధ పోరాటం - ప్రజల వీరోచిత సమరం: నిజాం పాలనకు వ్యతిరేకంగా తెలంగాణ ప్రజలు ముందే సాయుధ పోరాటం మొదలుపెట్టారు. రైతాంగం, విద్యార్థులు, కార్మికులు, వివిధ ప్రజాస్వామిక శక్తులు ఈ ఉద్యమంలో భాగమయ్యారు. సుమారు 13 నెలల పాటు సాగిన ఈ పోరాటం నిజాం దమనకాండను ఎదుర్కొని, చివరకు ప్రజల సంకల్పాన్ని బలపరిచింది.

Also Read: ఆపరేషన్ పోలో గురించి ఎవరికీ తెలియని ఇంట్రెస్టింగ్ విషయాలు! 

నెహ్రూ- పటేల్ పాత్ర: హైదరాబాద్ సమస్య పరిష్కారంలో సర్దార్ వల్లభభాయ్ పటేల్ కీలకంగా వ్యవహరించారు. నిజాం చివరి వరకు స్వతంత్రంగా ఉండాలని కోరుకున్నప్పటికీ, పటేల్ మాత్రం “హైదరాబాద్‌ను భారత్‌లో విలీనం చేయడమే పరిష్కారం” అని దృఢంగా నొక్కి చెప్పారు. మరోవైపు, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ కొంతకాలం సహనం పాటించాలని భావించారు. కానీ రజాకార్ల దౌర్జన్యం పెరిగిపోవడంతో చివరకు ఇద్దరూ సైనిక చర్యకు అంగీకరించారు.

Operation Polo

ఆపరేషన్ పోలో - ఐదు రోజుల యుద్ధం: 1948 సెప్టెంబర్ 13న “ఆపరేషన్ పోలో” పేరుతో భారత సైన్యం హైదరాబాద్‌పై దాడి ప్రారంభించింది. సైన్యం నాలుగు దిశల నుంచి ముందుకు సాగింది. రజాకార్లు ప్రతిఘటించే ప్రయత్నం చేసినప్పటికీ, ఆధునిక సైనిక శక్తి ముందు నిలువలేకపోయారు. కేవలం ఐదు రోజుల్లోనే నిజాం సైన్యం లొంగిపోయింది.

నిజాం లొంగిపోవడం: సెప్టెంబర్ 17న నిజాం ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ లొంగిపోయినట్లు అధికారికంగా ప్రకటించారు. దాంతో హైదరాబాద్ సంస్థానం భారతదేశంలో విలీనం అయ్యింది. అయితే సాంకేతికంగా చూస్తే, 1950 జనవరి 26న భారత రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చే వరకు ఆయననే నామమాత్రపు పాలకుడిగా కొనసాగించారు. అయినప్పటికీ, అధికార వ్యవస్థ మొత్తం భారత ప్రభుత్వ ఆధీనంలోకి వెళ్లిపోయింది.

విమోచన vs విలీన వాదన: కొంతమంది చరిత్రకారుల అభిప్రాయం ప్రకారం, సెప్టెంబర్ 17న నిజాం పాలన నుంచి ప్రజలు విముక్తి పొందారని, కాబట్టి దానిని “విమోచన దినం”గా గుర్తించాలంటారు. మరికొందరు మాత్రం అది భారత్‌తో జరిగిన అధికారిక విలీనం కాబట్టి “విలీన దినం”గా పరిగణించాలంటారు. ఈ చర్చ ఇంకా కొనసాగుతూనే ఉంది.

తెలంగాణా చరిత్రలో కొత్త అధ్యాయం: ఏ పేరుతో పిలిచినా, సెప్టెంబర్ 17 తెలంగాణా ప్రజలకు కొత్త వెలుగును అందించిన రోజు. నిజాం నిర్బంధ పాలన ముగిసింది. ప్రజాస్వామ్యం బాట పట్టింది. శతాబ్దాల బానిస సంకెళ్లు తెంచి వేసిన ఆ ఘట్టం తెలంగాణా చరిత్రలో శాశ్వత మలుపుగా నిలిచిపోయింది.

Also Read: భారత్‌పై ఆధారపడే దేశాలు ఇవే! నేపాల్ నుంచి ఖతర్ వరకు భారత్ సహాయం